IGANCY DASZYŃSKI 1866- 1936
Pierwszy Premier Niepodległej
Gdy Józef Piłsudski przyjechał do Polski dnia 10 listopada 1918 roku, członek Rady Regencyjnej Zdzisław Lubomirski z miejsca zaproponował mu przejęcie władzy w Polsce. Piłsudski mu na to odpowiedział: „Ja muszę pojechać do Lublina. 7 listopada powstał >rząd lubelski<. Jest to rząd mój, rząd moich przyjaciół”. A w Lublinie już działał pierwszy, niepodległy rząd polski, na czele którego stał IGNACY EWARYST DASZYŃSKI.
Ignacy Daszyński urodził się w roku 1866 Zbarażu, na Kresach wschodnich, w ubogiej szlacheckiej rodzinie urzędniczej. Niepodległościowe, a jednocześnie lewicowe poglądy zaszczepił w nim starszy brat – Feliks, lewicowy działacz i publicysta. Po reformie parlamentarnej w Austro-Węgrzech w 1897 roku, został wybrany na polskiego posła do parlamentu wiedeńskiego, jako przedstawiciel okręgu krakowskiego. W parlamencie austriackim dał się poznać jako wspaniały krasomówca – przemawiał zawsze bez kartki, a nawet Lew Trocki przyznawał się, że inspirował się Daszyńskim.
Gdy wojenna zawierucha dogasała – w nocy z 6 na 7 listopada 1918 w Lublinie, na terenach Kongresówki wcześniej okupowanych przez Austrię, powstał Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej, którego premierem został Ignacy Daszyński. Rząd Daszyńskiego proklamował fundamentalne reformy: uspołecznienie przemysłu, reformę agrarną, ośmiogodzinny dzień pracy itd. Były one bardzo nowoczesne, nawet jak na Europę Zachodnią, Piłsudski był przestraszony ich radykalizmem. Mówił nawet: „Ja się z tym Ignacym nie mogę dogadać, to jest za nowoczesne. Nie wszyscy to popierają”. Kształt przyszłego państwa polskiego ujęto jako demokratyczną republikę parlamentarną. Ostatecznie lubelski rząd pod przewodnictwem Daszyńskiego podporządkował się 14 listopada Józefowi Piłsudskiemu. Tegoż samego dnia Piłsudski polecił Daszyńskiemu sformowanie rządu, jednakże na skutek oporów prawicy, misja Daszyńskiego nie powiodła się. Trzy dni później podał się do dymisji. Następnego dnia, 18 listopada, w prasie ukazał się list Józefa Piłsudskiego wyrażający Daszyńskiemu podziękowanie za prawdziwie obywatelską pracę, której dokonał, by ułatwić powstanie pierwszego rządu Polski. Piłsudski podkreślił, że Daszyński nie wahał się poświęcić dla dobra sprawy swojej osoby, aby tylko dojść do porozumienia się rozbieżnych czynników.
W dalszych latach, od 1918 roku aż do śmierci w 1936 roku, był posłem na sejm z ramienia PPS, wicemarszałkiem sejmu, również kandydatem na prezydenta. Co ważne – był zwolennikiem państwa w granicach etnicznych, a granice powinny być tam, gdzie Polacy stanowią większość. Daszyński, urodzony na Kresach, znał stosunki ludnościowe na tamtych terenach i patrzył na nie realistycznie, nie chciał więc państwa targanego konfliktami narodowościowymi. Dostrzegał rodzący się ruch nacjonalistyczny Ukraińców, dlatego nie głosił zasady odbudowy Polski w jej historycznych, przedrozbiorowych granicach. I z tego powodu w memoriale, który przedstawił na Komitecie Sztokholmskim Międzynarodówki Socjalistycznej w 1917 r., zarysował granice Polski etnicznej z dostępem do morza. Natomiast Piłsudski długo trwał przy granicach historycznych.
