ZDZISŁAW LUBOMIRSKI (1865 – 1943)
Zapomniany architekt polskiej niepodległości
Na pytanie: „Kiedy Polska ogłosiła niepodległość?” – większość z nas odpowie błędnie: „11 listopada 1918 roku”. Otóż fakty są inne. Polska Deklaracja Niepodległości ukazała się 7 października 1918 roku, w formie manifestu wydanego przez legalną ówczesną władzę – Radę Regencyjną. Wprawdzie Rada Regencyjna została utworzona przez zaborców, ale w skład jej wchodzili Polacy, i to oni faktycznie zarządzali polskimi ziemiami. W odpowiednim czasie, gdy zawierucha wojenna dogasała, rada przejęła władzę od Niemców, ogłosiła deklarację niepodległości 7 października 1918, a 12 października 1918 przejęła władzę zwierzchnią nad wojskiem okupacyjnym. 25 października 1918 roku niemiecki gubernator uznał władzę Rady Regencyjnej. Próby stworzenia rządu kończyły się fiaskiem, dopiero przyjazd 11 listopada Józefa Piłsudskiego rozwiązał wewnętrzny konflikt, rada przekazała mu władzę i 14 listopada rozwiązała się.
Dlaczego więc świętujemy 11 listopada a nie 7 października? Zadecydował o tym Naczelnik Państwa Józef Piłsudski . Deklaracja niepodległości nie podobała mu się – gdyż to nie on ją tworzył.
A gdzie tu Zdzisław Lubomirski? Otóż to on był członkiem Rady Regencyjnej, inspiratorem i współautorem Polskiej Deklaracji Niepodległości. To on 10 listopada 1918 roku wyjechał na dworzec i odbierał Józefa Piłsudskiego i to on był inicjatorem przekazania mu władzy. Niewątpliwie był to przełomowy moment dla samej Rady Regencyjnej oraz przyszłego Marszałka. Mężowie stanu w sposób pokojowy dokonali zmian na szczycie władzy odradzającego się państwa polskiego.
Kim był Zdzisław Lubomirski? Wywodził się z rodziny, która odegrała ważną rolę w historii kraju. Wśród jego przodków był Stanisław Lubomirski, który po śmierci Chodkiewicza dowodził w bitwie pod Chocimiem w 1621 roku, Jerzy Sebastian Lubomirski przechowywał insygnia koronacyjne w czasie potopu i organizował oddziały do wypierania Szwedów, Hieronim Augustyn Lubomirski szturmował bramy Wiednia w 1683 roku. Ojciec Zdzisława, Jan Tadeusz Lubomirski został powołany na Dyrektora Wydziału Spraw Zagranicznych w Rządzie Narodowym Romualda Traugutta, za co trafił na zesłanie. Tam urodził się Zdzisław. Wiele lat zajmował się działalnością dobroczynną. Wspierał Warszawskie Towarzystwo Dobroczynności, Towarzystwo Oświaty Narodowej. W czasie I wojny światowej pracował w Komitecie Obywatelskim Miasta Warszawy, był prezydentem stolicy, aby wreszcie trafić do Rady Regencyjnej Królestwa Polskiego. Przez lata ściśle współpracował z Józefem Piłsudskim, w latach 1928 – 1935 był senatorem i pracował w organizacjach ziemiańskich. W czasie II wojny światowej trafił do Komitetu Obywatelskiego Stefana Starzyńskiego. Trafił na Pawiak. Torturowany, zmarł wkrótce po opuszczeniu więzienia na skutek odniesionych ran.